Tradycje fotograficzne w Cieszynie są głęboko zakorzenione. Spora ilość warsztatów fotograficznych oraz wysoka jakość świadczonych usług pobudzały zainteresowania niewielkiej grupy miłośników fotoaparatu i chęć samodzielnego wykonywania zdjęć. Istniały sprzyjające warunki. W sklepach drogeryjnych można było kupić nie tylko aparat fotograficzny, ale także sprzęt laboratoryjny. Drogerie te czy składy prowadziły także sprzedaż odczynników chemicznych oraz płyt negatywowych i papierów do kopiowania obrazów fotograficznych czołowych firm światowych.

O zainteresowaniach fotograficznych Cieszynian świadczyły również liczne wydawnictwa typu podręcznikowego oraz tzw. „samouczki”, które ukazywały się nakładem cieszyńskich wydawców. Pierwsze pojawiły się w 1913, a szczególnie dużą ilość wydano w latach 1922-1927.
Działalność fotograficzna była ważnym środkiem edukacji regionalnej. Tu istniało Koło Fotograficzne przy Męskim Seminarium Nauczycielskim w Bobrku koło Cieszyna, którego uczestnicy nie tylko rejestrowali wszelkie aspekty życia wsi cieszyńskiej, ale także podejmowali próby pokazania pejzażu ojczystego. Do działalności w tym temacie dużą wagę przywiązywało Polskie Towarzystwo Tatrzańskie „Beskid Śląski” w Cieszynie poprzez prezentację licznych fotografii w witrynie na cieszyńskim Rynku, która została specjalnie w tym celu wynajęta. Była to fotografia uprawiana dla przyjemności i realizacji własnych zainteresowań, gdzie głównym motywem była chęć utrwalenia w artystycznej formie piękna przyrody, krajobrazu, architektury, typów ludzkich.
Tragiczny podział miasta (Rada Ambasadorów dzieli Śląsk Cieszyński), powstają trudności graniczne, liczne grono fotografujących amatorów uczestniczyło w Club der Photoamateur in Teschen. W Polsce rozwija się intensywnie ruch fotograficzny. Wszystkie te wspomniane fakty stały się przyczyną podjęcia decyzji o utworzeniu polskiego klubu fotograficznego.


Członkowie Amatorskiego Foto-Klubu,1930r.

Rok 1930 to data powstania Amatorskiego Foto-Klubu. Pierwszym Prezesem był Adolf Serog, a sekretarzem Franciszek Kornfeld. Członkowie Amatorskiego Foto-Klubu spotykali się początkowo w winiarni Bellona (ul. Szeroka). Fotoamatorzy spotykali się tam z różną częstotliwością, ale zawsze we wtorki o godz. 18.00. Ta tradycja została przejęta przez członków późniejszego Polskiego Towarzystwa Fotograficznego Oddział w Cieszynie i jest kontynuowana przez Cieszyńskie Towarzystwo Fotograficzne do dnia dzisiejszego. Na spotkaniach rozmawiano o fotografii, organizowano wewnętrzne konkursy, pokazy zdjęć i przeźroczy. Odbywano systematyczne zebrania, prowadzono doroczne konkursy, wysyłano zdjęcia na salony oraz wystawy krajowe i zagraniczne. Do członków działających czynnie w tamtym okresie należeli : Paweł Brudny, Karol Chmiel, Gabriel Chwastek, Ludwik Faruga, Henryk Jarończyk, Józef Korbut, Franciszek Kornfeld, Wilhelm Kossak, Eugeniusz Löwe, Ludwik Molin, Brunon Póńc, Adolf Serog, Eryk Siersch, Walter Sprenzel, Józef Witalis, Józef Wrzoł, Józef Zientek.


Legitymacja Ludwika Molina, członka Amatorskiego Foto-Klubu, 1933r.

O wysokiej pozycji fotografii w Cieszynie świadczył fakt zorganizowania wystawy fotograficznej w cieszyńskim Muzeum w 1934 roku. Oceniając działalność ruchu fotograficznego w Polsce Ignacy Płażyński zalicza cieszyńskie środowisko do czołówki obok Warszawy, Lwowa, Wilna, Poznania, Łodzi, Lublina, Krakowa, Tarnowa, Torunia. Tę wysoką pozycje cieszyńscy fotograficy utrzymywali i utrzymują do dnia dzisiejszego.
Ciekawym epizodem w działalności była sekcja Amatorskiego Foto-Klubu w Skoczowie. Działała ona w latach 1937-1939. Głównym animatorem działania sekcji był Gustaw Porębski mieszkaniec Skoczowa.
W dniu 1 września 1939 roku wkroczyli do Cieszyna żołnierze niemieccy, rozpoczął się dla miasta okres II wojny światowej. Zorganizowany ruch fotograficzny przestał istnieć. Klub zawiesił swoją działalność. Wielu członków Amatorskiego Foto-Klubu zaprzestało fotografować. Przyczyny były oczywiste. Znajdowali się jednak tacy, którzy wykonując zdjęcia ukradkiem, narażając życie swoje i najbliższych, pozostali w cieniu. Wykonywali różne zdjęcia, poczynając od momentu wkraczania Niemców do Cieszyna, poprzez kolejne zniszczenia, egzekucje, do zdjęć grup żołnierzy walczących w oddziałach partyzantów. Sporo reprodukcji tych anonimowych zdjęć, było wykorzystywanych w prasie i i wydawnictwach w okresie późniejszym. W zawierusze wojennej zaginął bez wieści pierwszy prezes Alfred Serog. Ostatni zaś urzędujący, przed wybuchem wojny, prezes Henryk Jarończyk (por. rez. 4 PSP, nauczyciel) podzielił los polskich oficerów ofiar stalinowskiego ludobójstwa. Jego zmasakrowane zwłoki zostały odnalezione i zidentyfikowane przez Niemców w Katyniu.
Po wojnie cieszyńskie środowisko fotograficzne praktycznie nie istniało w formie zorganizowanej. W końcu października 1957 roku z inicjatywy znanego fotografika Karola Holeksy podjęto udaną próbę jego utworzenia. Powołano Oddział Polskiego Towarzystwa Fotograficznego w Cieszynie, którego prezesem wybrany został Józef Korbut, natomiast sekretarzem Melchior Pszczółka. Mimo trudnej sytuacji obsyłano konkursy i wystawy fotograficzne. Pierwszą wystawę otwarto 7 grudnia 1958 roku. Wystawiono 120 fotogramów 20 autorów. Wystawa cieszyła się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców Cieszyna. W tym okresie w pracach Towarzystwa uczestniczyło czynnie 45 członków. Wartym odnotowania było wykonanie szeregu prac albumowych, wystawienniczych, reportażowych oraz fotograficznej panoramy Beskidu Zachodniego formatu 6 m x 60 cm z okazji 1150-lecia miasta Cieszyna.
Zmiany i reorganizacja ruchu fotograficznego w Polsce, powoduje powołanie regionalnych towarzystw fotograficznych z osobowością prawna. Na zebraniu 9 maja 1961 dokonano zmiany statutu oraz nazwy stowarzyszenia. Przyjęto nazwę : CIESZYŃSKIE TOWARZYSTWO FOTOGRAFICZNE. Rozpoczął się następny ciekawy, pełen indywidualnych sukcesów, okres działania. Liczne wystawy, konkursy, działalność szkoleniowa zdominowały pracę Towarzystwa. Najaktywniejszymi byli Jan Czudek,, Jerzy Fober, Karol Lojza, Józef Zahradnik.

Następuje w życiu klubowym względna stabilizacja. Podstawowa działalność organizacyjna to spotkania klubowe, wystawy zbiorowe i indywidualne oraz udział w imprezach ogólnopolskich. Przypomnijmy niektóre z nich : Ogólnopolska Wystawa Fotografii Artystycznej „LATO 71”, „Impresje z podróży” Jana Hermy i Edwarda Kisiela, „Żołnierze” Wiesława Radwańskiego, „Piękno Ziemi Cieszyńskiej”, „Cieszyn w obiektywie”, „Prezentacje”. Prezesi Cieszyńskiego Towarzystwa Fotograficznego Karol Lojza, Edward Kisiel, Tadeusz Szafarczyk, prowadzili szczęśliwie klub, omijając liczne rafy, mielizny i pułapki. Do zasłużonych dla CTF kolegów należy zaliczyć Janinę Ciupek, Henryka Holubarsa, Józefa Matysiaka, Stanisława Krupczyńskiego.


Zdjęcie pamiątkowe CTF, 1978r.


Na zebraniu Towarzystwa, 1987r.

Lata 80-te zaznaczyły się w działalności Cieszyńskiego Towarzystwa Fotograficznego szeregiem działań i inicjatyw, które były wynikiem pojawienia się nowej generacji cieszyńskich fotografików, zmiana dotychczasowego podejścia do twórczości fotograficznej, chęć pracy oraz próba szerokiego otwarcia na zewnątrz. Systematycznie prezentowano dorobek fotograficzny CTF mieszkańcom Cieszyna oraz na forum ogólnopolskim. Wystawy przedstawiające dany sezon fotograficzny nosiły nazwę PREZENTACJI i pokazywały poziom twórczy, wartości estetyczne, artystyczne i techniczne członków CTF. Prezentowano wystawy autorskie, których autorami byli Henryk Holubars, Erwin Karasek, Tadeusz Maciejiczek, Dominik Dubiel, Piotr Borowicz, Jerzy Pustelnik, Tadeusz Szafarczyk. W 1984 roku Towarzystwo było organizatorem VII Ogólnopolskiego Pleneru Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce „POLSKA 49” pt.: „Beskid Śląski – 84”. W tym okresie zaistniała Mała Galeria Fotografii w lokalu kawiarni AGORA-RENA w Domu Narodowym. Wystawiano fotogramy w licznych zakładach pracy (ZAMPOL, FACH itp.). Stałą ekspozycję najciekawszych, nagrodzonych prac CTF miał w witrynie kawiarni „Filipinka” w jednym z najbardziej ruchliwych miejsc Cieszyna. Prasa regionalna i ogólnokrajowa często korzystała z zasobów fotograficznych drukując zdjęcia autorstwa wyżej wspomnianych fotografików, a także Janiny Ciupek, Józefa Matysiaka, Ludwika Halskiego, Jacka Góralika, Stanisława Macheja, Tadeusza Popiela.
Rok 1989 był rokiem jubileuszu 150-lecia narodzin fotografii. Środowisko fotograficzne Cieszyna zorganizowało szereg imprez dla uczczenia wspomnianej rocznicy. Do ważniejszych należy zaliczyć: „A została tylko fotografia...” (wystawa ze zbiorów Działu Fotografii Muzeum w Cieszynie), „Stare aparaty i fotografie z kolekcji Karola Franka” (wystawa Cieszyńskiego Klubu Hobbystów), jubileuszowa wystawa Cieszyńskiego Towarzystwa Fotograficznego. Zorganizowano przy współudziale Wojewódzkiego Domu Kultury w Bielsku-Białej oraz Cieszyńskiego Klubu Hobbystów sesję popularno-naukową poświeconą historii cieszyńskiej fotografii.


Uczestnicy pleneru "Beskid Śląski 84"

Współczesność Cieszyńskiego Towarzystwa Fotograficznego to nie tylko nowa rzeczywistość po głębokich przemianach społeczno-politycznych. To także nowy sprzęt fotograficzny, inne podejście do wartości estetycznych i tematycznych w twórczości cieszyńskich fotografików. Młodzi ludzie, którzy obecnie stanowią siłę napędową Towarzystwa, kreują jego wizerunek. Plenery, konkursy i wystawy fotograficzne są wartościową i znacząca działalnością w życiu kulturalnym Cieszyna i nie tylko. Fotograficy, członkowie CTF dokumentują zmieniający się pejzaż Ziemi Cieszyńskiej, rejestrują ginące zawody, zapisują bieżącą kronikę życia miasta przy pomocy aparatu fotograficznego. Do ciekawszych wystaw tego okresu należą: „Nigeria” Piotra Borowicza, poplenerowe wystawy fotografii „Tatry”, „Na północ od Cieszyna”, „Zaolzie w fotografii”, oraz wystawa indywidualna Jerzego Pustelnika „Tam gdzie rodzi się dźwięk” (prezentowana także w Sali Kongresowej podczas festiwalu Jazz Jamboree 98). Towarzystwo jest organizatorem ogólnopolskiego konkursu fotograficznego „Codzienność”. Co roku wspólnie z Zaolziańskim Towarzystwem Fotograficznym i przy współudziale Euroregionu Śląsk Cieszyński oreganizowany jest 10 dniowy plener fotograficzny. Na plenerze uczestnicy mogą poznać tajniki fotografii portretu, aktu, fotografii industrialnej, krajobrazowej i wielu innych. Na plener zapraszani są czołowi fotograficy w roli wykładowców. Prezes Jerzy Pustelnik wraz z Sekretarzem Tomaszem Jedzokiem , to główni animatorzy dzisiejszego wizerunku klubu.
Cieszyńskie Towarzystwo Fotograficzne uczciło swe 70-lecie wystawami : „Retrospekcja”, „Codzienność”, „Prezentacje 2000”, „Wczoraj, dziś i jutro – technika fotograficzna”, „Przeżyjmy to jeszcze raz”, „70 lat fotografii w moim życiu” monograficzną wystawą Waltera Sprenzla, „Reminiscencje II” indywidualną wystawą Tadeusza Szafarczyka oraz „Jubileuszową wystawą fotografii Cieszyńskiego Towarzystwa Fotograficznego”.


Nestorzy cieszyńskiej fotografii: Stanisław Krupczyński, Tadeusz Szafarczyk, Walter Sprenzel.


Cieszyńskie Towarzystwo Fotograficzne w pełnej gali jubileuszowej.

autor: Dominik Dubiel


WIĘCEJ INFORMACJI NA TEMAT HISTORII TOWARZYSTWA MOŻNA ZNALEŹĆ W OKOLICZNOŚCIOWEJ MONOGRAFII CTF.